Noordwyk Binnen, Noordwyk op Zee

In het Vaderlandsch Woordenboek van Jacobus Kok staat het volgende over de beide Noordwijken geschreven:

"NOORDWYK BINNEN, NOORDWYK OP ZEE.
Noordwyk, eene Heerlijkheid , in Holland, onder Rijnland, een der aanzienlijkste Riddermaatige Goederen van den Hollandschen Adel. Eertijds was het eene  Ambagtsheerlijkheid, tot In den Jaare 1604, wanneer zij tot eene Hooge Heerlijkheid verheven wierdt, ten behoeve van Jonkheere Jan Van Der Does Janszoon, welks naageslagt dezelve tot heden toe bezit; zijnde de Heeren van Noordwijk, zonder tusschen. poozen, bekend geweest als Leden van het Lichaam der  Ridderschap en Edelen van het Gewest. In deeze Heerlijkheid leggen twee Dorppen: Noordwijk binnen en Noordwijk op Zee.
Noordwyk Binnen, een treffelijk Dorp, in een aangenaamen en vrugtbaaren oord gelegen, heeft, door de menigte en fraaiheid van Huizen, het getal van Straaten, en in andere opzigten, het voorkoomen meer van eene Stad, dan van een Dorp. De Kerk, een treffelijk, hoewel oud gebouw, pronkt met een hoogen vierkanten Toren, en een klein Spitsje, 't welk uit het agterfte gedeelte der Kerke ten dake uiifteekt. In 't Gewelf der Kerke vindt men eenige Overblijfzels der Schilderije, verbeeldende den Marteldood van St. Jeroen, den Patroon daar van, zo wel als van 't geheele Dorp. Zo wel als elders, aan den Zeekant, heeft men ook alhier op het Kerkhof gevonden uitgeholde Steenen Doodkisten, in welke , meent men, de eerfte Predikers van 't Evangelie, hier te Lande, begraaven wierden. De Hervormden te Noordwijk binnen worden door hunnen eigen Leeraar bediend. De Remonstranten hebben er eene Kerk en Leeraar, en de Roomsen gezinden eene Statie. Wijders heeft men er een Gasthuis en een Weeshuis, eene Waag en een zeer vermaard Franfche School. Behalven de Lijnbaanen, geeft het kweeken der alom beroemde Noordwijker Kruiden een bestaan aan een goed gedeelte der ingezeetenen.
Noordwyk Op Zee, ten aanzien van het voorgaande ook wel Noordwijk buiten genaamd, als meer Zeewaarts gelegerr, legt genoegzaam in de Duinen, tusschen de Zeedorpen Zandvoort en Katwijk op Zee. De Kerk is ruim en luchtig, en pronkt met een bevallig Torentje. Tot op den Jaare 1646 plagten beide Dorpen door éénen Predikant bediend te worden. Zedert heeft ook Noordwijk op Zee zijnen eigen Leeraar gehad. In de golven der Zee, zou, volgens het verhaal van Junius, een aanmerkelijk gedeelte deezes Dorps begraaven zijn. Zelf in de tegenwoordige Eeuwe moest de Vuurbaak, staande op een hoogen Duin, om het aanspoelen der Zee, meer binnenwaarts verplaatst worden.

Zie Alting, Notit. German. Juf er. j. Van Leeuwen , Batav. liluflr. Handvesten van Rhijnland; Junh Batavia. "